baner_foto

Na Drodze Samurajów


O wielkim bogactwie, jakie niosą japońskie sztuki walki
Powrót

Japońskie Sztuki Walki – stare czy nowe?

Opublikowano 14.10.2015

Japońskie Sztuki Walki (武道, budo – drogę wojny) można by w uproszczeniu podzielić na te stare i nowe. Nowe, zwane Gendai Budō (現代武道), co dosłownie znaczy „nowoczesne budo”, lub Shinbudō (新武道), co tłumaczymy wprost jako „nowe budo”, oznaczają te szkoły, które zostały utworzone po obaleniu Shogunatu Tokugawa, a więc po Revolucji Meiji (1866-1869). Stare, zwane Koryū, odnoszą się do starożytnych sztuk walki założonych wcześniej.

Do nowych sztuk walki zalicza się więc wszystkie powstałe po roku 1868, a więc między innymi aikido, judo, karate i shorinji kempo. Wśród starych szkół znajdziemy tak egzotyczne i rzadkie jak Tenshin Shoden Katori Shinto Ryu, Kashima Shin Ryu oraz inne odmiany ken-jutsu i ju-jutsu, jak i tak popularne i sławne jak sumo. Choć gendai budo znacząco przerasta popularnością koryu, należy pamiętać, że tych pierwszych nie było by bez ich starszych, tradycyjnych odpowiedników. Tak jak kendo zostało utworzone z wielu szkół ken-jutsu, które rozwinęły się w Japonii na przestrzeni wieków, tak judo i aikido pochodzą z różnych szkół ju-jutsu usystematyzowanych w sportowym (judo) lub bardziej tradycyjnym, uniwersalistycznym kurikulum (aikido) przez ich szacownych twórców.

Czym jednak różnią się koryu od swoich „nowszych wersji”?

Po pierwsze – cel.

Celem Gendai Budo jest najczęściej sport lub po prostu szeroko rozumiane dążenie do doskonałości. Zgodnie ze współczesną filozofią, praktyk sztuk walki powinien dążyć do ideału zarówno sprawności fizycznej jak i charakteru. Cnoty charakteru, takie jak uprzejmość, lojalność, szacunek i honor, a także skromność i opanowanie, stanowią pewien wyznacznik takiego ideału. Zgodnie ze współczesnym podejściem sztuka walki nie jest już narzędziem do destrukcji, a raczej metodą doskonalenia charakteru i ciała, przynosząc w ten sposób korzyść społeczeństwu. Miecz, dzierżony w ręce wojownika przestaje być narzędziem zagłady, a staje się tym, które jest wykorzystywane do ochrony siebie oraz innych, a więc jest narzędziem niosącym życie. Koryu z drugiej strony, koncentruje swoje wysiłki na technicznym przygotowaniu adepta, ucząc go metod eliminowania przeciwnika. Pochodzące z okresu wojen szkoły koncentrowały się na jak najefektywniejszym zadawaniu obrażeń i śmierci, eliminowaniu na polach bitew oraz wykluczaniu zagrożeń. Należy jednakże zaznaczyć, iż nawet w koryu nauczano filozofii. Niezwykle brutalne systemy walki nie były pozbawione pewnych wzorców i ideałów zachowania, przekazywanych pod postacią nauczanego ustnie kodeksu bushido oraz jego interpretacji.

Po drugie – praktyka.

W nowoczesnych sztukach walki trening został dopasowany do współczesnego kontekstu. Naucza się tu głównie metod samoobrony, ale i walki sportowej. Techniki używane podczas zajęć nastawione są na rywalizację lub kontrolę, pozbawione są elementów groźnych dla zdrowia i życia. Dzięki temu, w niektórych sztukach walki dopuszczone są pewne formy sparingu bądź walki (np judo lub kendo). W takiej walce lub sparingu wykorzystywane są tylko pewne określone techniki (w ten oto sposób w kendo dozwolone są tylko 4 uderzenia: men, kote, do i tsuki, wszystkie w miejsca chronione zbroją), podczas gdy starsze, bardziej tradycyjne szkoły ken-jutsu nie organizowały walk ani sparingów, gdyż przy zachowaniu ich pełnego programu oraz uderzeń w miejsca, gdzie zbroja nie osłaniała samuraja, ćwiczący narażeni byliby na zbyt poważne kontuzje i urazy. W tych szkołach trening koncentrował się na powtarzaniu ćwiczeń formalnych, kata. Poprzez ćwiczenie z partnerem określonych form praktyk nabywał praktycznych umiejętności kontroli oraz umacniał w pamięci mięśniowej odpowiednie reakcje na zagrożenia ze strony przeciwnika.

Skuteczność obu form treningu poddawana jest nieustającej dyskusji, z głosami za treningiem kata i za sparingami. Ostatecznie w takich dyskusjach umyka zupełnie cel ćwiczenia – by stać się lepszą istotą ludzką, zdobyć sprawność i umiejętności, nie zaś porównywać czy rywalizować.

Po trzecie, struktura.

We współczesnych sztukach walki dominuje system stopni uczniowskich (kyu) i mistrzowskich (dan). Ich liczba może się różnić, mogą im odpowiadać konkretne kolory pasów, różne zarówno w różnych sztukach walki jak i między organizacjami tej samej sztuki, wydawane są certyfikaty i niekiedy pojawiają się dodatkowe tytuły, zależne od stopnia lub aktywności. W starych szkołach z kolei nie było stopni jako takich. Stopnie zastąpiły używane w szkołach koryu certyfikaty, określające znajomość szkoły lub dające licencję, by uczyć. Podobnie, stare szkoły są bardziej zrytualizowane oraz bardziej zamknięte. Nowe, nastawione komercyjnie, witają w Dojo praktycznie każdego, wymagając od niego jedynie pewnego typu zachowań i etykiety, podczas starsze szkoły podchodziły do nowych adeptów bardzo rygorystycznie, nastawiając się raczej na mniejszą ilość zaufanych adeptów, nierzadko wymagając od nich przysięgi milczenia czy nawet zobowiązań podpisywanych krwią.
Powrót